قرص متادون، دارویی است که به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر تجویز می‌شود. در واقع، متادون خود یک ماده مخدر است، اما با مصرف کنترل شده و تحت نظر پزشک می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای ترک اعتیاد به مواد مخدر قوی‌تر استفاده شود. ممکن است ابهامات زیادی در مورد این دارو وجود داشته باشد به طور مثال “آیا متادون اعتیادآور است؟ آیا مصرف طولانی مدت متادون عوارض جدی دارد؟” این‌ها تنها بخشی از سوالاتی است که افراد در مورد متادون مطرح می‌کنند. در این مقاله، به بررسی دقیق متادون، از مزایا و معایب آن تا چالش‌های موجود در درمان با متادون می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا اطلاعات کاملی در مورد این دارو کسب کنید.
قرص متادون چیست؟
یکی از انواع داروهای مخدر و متاسفانه اعتیاد آوری که برای ترک اعتیاد به کار می رود متادون با فرمول شیمیایی C21H27NO1 است. عموما این ترکیب که در دسته ی داروهای مواد مخدر صنعتی و سنتز شده در آزمایشگاه قرار می گیرد، با نام تجاری Dolophine به فروش می رسد. تاریخچه سنتز و استفاده از این ماده مخدر صنعتی به جنگ جهانی دوم باز می گردد. در آن زمان پزشکان آلمانی از متادون برای تسکین دردهای شدید جنگ زدگان و سربازان استفاده می کردند.
این ماده در صورتی که با تجویز پزشک مصرف شود دارای عوارض چندانی نیست. عموما پزشکان از متادون در مراحل سم زدایی بدن فرد معتاد در فاز های گوناگون درمان استفاده می کنند؛ تا دردهای فرد تحت درمان در این مراحل، تا حد ممکن تخفیف یابد. از متادون در اشکال دارویی مختلفی نظیر قرص، پودر، شربت و… استفاده می شود. متاسفانه سوء مصرف از متادون مانند قرص‌های آلپزارولام، کلونازپام و… منجر به وابستگی شدیدی شده و فرد را با مشکلات و اعتیاد جدیدی مواجه خواهد نمود. جدول زیر بروشور ساده‌ای از قرص متادون می‌باشد:
| ویژگی | توضیحات |
| نام دارو | متادون |
| فرمول شیمیایی | C21H27NO1 |
| موارد مصرف | کاهش علائم ترک اعتیاد، تسکین دردهای شدید |
| اشکال دارویی | قرص، شربت، پودر |
| عوارض جانبی | سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، تغییر اشتها |
| موارد احتیاط | منع مصرف بدون نسخه پزشک، خطر اوردوز و اعتیاد |
| تداخل دارویی | الکل، داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور |
| نحوه نگهداری | در دمای اتاق، دور از دسترس کودکان |
برای دریافت مشاوره بر روی تصویر بالا کلیک نمایید.
کاربرد قرص متادون برای چیست؟
مهم ترین کاربردهای قرص متادون و سایر اشکال دارویی آن کمک به ترک اعتیاد و ارتقا پروسه سم زدایی از بدن فرد معتاد است. در واقع متادون جایگزین این مواد مخدر شده و اگر درست و به جا مصرف شود کمک زیادی در کاهش وابستگی به این دارو خواهد داشت و شاید بتوان گفت روش ترک تریاک با متادون از بهترین روش‌های ترک این ماده مخدر می‌باشد.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) در این مورد این چنین گفته است:
درمان جایگزینی با متادون یکی از مؤثرترین روش‌های درمان اعتیاد به مواد افیونی است و باید به عنوان بخشی از یک برنامه جامع درمان در دسترس قرار گیرد.
در واقع می‌توان گفت مصرف قرص متادون در مراحل ترک اعتیاد ممکن است ضروری باشد، اما بهتر است تحت نظارت یک مشاور و با دریافت مشاوره ترک اعتیاد صورت گیرد تا از ایجاد وابستگی جلوگیری شود و فرد به سمت ترک دائمی هدایت شود.
زمانی که فرد معتاد قدرت روحی و جسمی لازم برای مقاومت با آثار عدم مصرف مواد مخدر هروئین و … را نداشته باشد و یا به دلیل ابتلای به بیماری های مزمنی نظیر دیابت و انواع سرطان پیشرفته، امکان تحمل درد و ناراحتی ناشی از عدم مصرف مواد مخدری را (که بدن به آن بسیار وابسته است) نداشته باشد، از متادون استفاده می شود.
بنابراین کاربرد این دارو در پروسه ترک اعتیاد صرفا با صلاحدید و تجویز پزشک می باشد و می‌توان گفت مهم ترین کاربردهای قرص متادون و سایر اشکال دارویی آن کمک به ترک اعتیاد و ارتقا پروسه سم زدایی از بدن فرد معتاد است. مدت زمان ترک تریاک با متادون معمولاً کوتاه‌تر از روش‌های سنتی است و در واقع متادون جایگزین این مواد مخدر شده و اگر درست و به جا مصرف شود کمک زیادی در کاهش وابستگی به این دارو خواهد داشت. اگر می‌خواهید بدانید که ترک تریاک چند روز طول میکشد، خواندن مقاله مربوطه را به شما پیشنهاد می‌کنم.
در غیر این صورت مصرف آن غیرقانونی است و با عوارض بسیار زیادی همراه خواهد بود. بنابراین در صورت مصرف خودسرانه این ماده مخدر و مشاهده عوارضی نظیر خواب آلودگی و سرگیجه و تهوع و اختلال در تمرکز و گفتار که نشانگر سوء مصرف یا اوردوز این ماده مخدر است سریعا با پزشک معالج ارتباط بگیرید.
اکیدا توصیه می شود تا رسیدن نیروی های اورژانس از خوابیدن فرد ممانعت ورزید و در صورتی که فرد بیهوش شد سریعا عملیات احیای قلبی یا تنفس دهان به دهان را آغاز کنید. از دیگر کاربرد های مهم متادون می توان به کاهش دردهای عضلانی شدید و خفیف شدن سرفه های مزمن اشاره کرد از این دارو برای کاهش درد بیماران مبتلا به ایدز و هپاتیت نیز استفاده می شود. جهت کاهش درد همچنین از قرص ترامادول نیز استفاده می شود.
عوارض متادون چیست؟
یکی از شایع ترین عوارض متادون بر مغز کاهش حافظه و تمرکز و تاخیر در ادای کلمات و حرکات فیزیکی بدن است مانند عوارض قرص آلپرازولام و تاثیر زیادی که بر حافظه فرد می‌گذارد.
از شایع ترین عوارض متادون می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- تغییر اشتها و خواب
- خشکی دهان
- سرگیجه و تنگی نفس
- کاهش اعتماد بنفس فرد
- پوسیدگی دندانها و تسریع آن
- ناراحتی در ناحیه قفسه سینه و تپش قلب شدید
- درد و گرفتگی در ناحیه شکمی و یبوست خفیف تا شدید
- انواع راش و کهیر و خارش و التهاب پوستی
- آسیب به کبد و زردی پوست فرد
- مشکلات چشم و انقباض مردمک چشم فرد
- سقط
- خودکشی
- سبکی سر یا غش
- کمبود کورتیزول
- ایجاد شدن تورم در گلو و لب ها
- اشکال در عمل بلع
- تنگی نفس
- اختلال در ریتم قاعدگی زنان
- تعریق
- تیرگی لب ها
- اختلالات حرکتی و گفتاری
- خواب آلودگی و گیجی فرد که با عدم تمرکز و دشوار شدن ادای کلمات همراه است.
- کاهش دمای بدن
- پرخاشگری و عدم توانایی کنترل خشم
- ریتم نامنظم در تعداد ضربان های قلب
- بی قراری
از مهمترین عوارض سوء مصرف این دارو می توان به عوارض متادون بر چشم نیز اشاره داشت. با مصرف اعتیادگونه این ماده به مرور، میزان اکسیژن رسانی سلول های موجود در چشم کاهش می یابد و همین امر یکی از دلایل ابتلای افراد جوان مصرف کننده متادون به اب مروارید خواهد بود. از دیگر عوارض متادون بر چشم می توان به پرش غیر ارادی چشم ها و گشادی مردمک و کاهش قدرت بینایی اشاره داشت.
متادون برای مردان و زنان به یک میزان مضر است؟
مطالعات نشان داده است که اثرات سوء مصرف متادون در بدن زنان بیشتر از مردان است. زنانی که از انواع مواد مخدر به خصوص متادون استفاده می کنند قاعدگی منظمی نخواهند داشت. یا حتی مصرف منظم این ماده مخدر می تواند موجب قطع دائم دوره های پریود و نازایی و… شود.
رابطه اعتیاد به متادون و رابطه جنسی
مصرف متادون منجر به اختلال ترشح هورمون های جنسی از هیپوتالاموس خواهد شد. و همین امر موجب کاهش شدید میل جنسی زنان و مردان خواهد شد. از طرفی سوء مصرف متادون با آسیب اسپرم های مردانه رابطه مستقیمی دارد و این یکی از مهمترین عوارض قرص متادون برای مردان محسوب می‌شود. همچنین مطالعات نشان داده است که مصرف متادون با زود انزالی و یا کاهش قدرت نعوظ مردان همراه خواهد بود.
علائم اعتیاد به متادون
مشاهده شده است که افراد معتاد به متادون، دارای علائمی بسیار مشابه به وابستگی هروئین و مورفین و یا تریاک هستند. در زیر به برخی از مهم ترین علائم اعتیاد به متادون اشاره خواهد شد:
- کاهش فشار خون و سردی بدن
- خشم و اختلالات جنسی
- ضعف
- خواب آلودگی
- خارش و…
این علائم به تدریج می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و در صورت عدم درمان، منجر به مشکلات جسمی و روانی جدی‌تر شوند. اعتیاد به متادون، همچون سایر مواد مخدر، علاوه بر تأثیر بر سلامت فرد، بر روابط اجتماعی و حرفه‌ای او نیز اثرات منفی بسیاری می‌گذارد. درمان این نوع اعتیاد نیازمند برنامه‌ریزی و مداخله‌های تخصصی است.
نحوه درمان
بهتر است برای ترک اعتیاد به مورفین و هروئین و… از روش های دیگری به غیر از استفاده از متادون استفاده نمایید. چرا که مصرف متادون جایگزین این مواد مخدر خواهد شد و در طولانی مدت و بدون تجویز پزشک موجب وابستگی شدیدی برای شما خواهد گردید. از طرفی توصیه می شود به هنگام ترک متادون نیز به هیچ عنوان مصرف آن را بدون برنامه و مشورت پزشک و به طور ناگهانی قطع نکنید. چرا که بدن را با شوک ناشی از ترک متادون مواجه خواهید کرد که دارای تبعات بیشتری خواهد بود.
به طورکلی برای درمان اعتیاد به متادون و سایر مواد مخدر، اغلب توصیه می‌شود تا از یک برنامه ترک اصولی و کنترل‌شده پیروی شود. در این راستا، مراجعه به یک کمپ ترک اعتیاد vip که خدمات درمانی پیشرفته و محیطی امن فراهم می‌آورد، می‌تواند نقش موثری در بهبودی و درمان افراد داشته باشد. این کمپ‌ها با ارائه روش‌های درمانی متنوع و کارآمد، به فرد کمک می‌کنند تا فرآیند ترک را با موفقیت پشت سر بگذارد.
عموما با مراجعه به مراکز درمانی به منظور ترک اعتیاد، پزشک معالج از دو تکنیک برای کمک به فرد بیمار استفاده خواهد نمود:
- روش درمانی اول
- روش درمانی دوم
در صورتی که پس از آزمایش اولیه، میزان دوز مصرفی فرد بین ده تا چهل میلی‌گرم تخمین زده شود، روند سم‌زدایی به صورت فوق سریع انجام می‌شود و عموماً به ۲ تا ۳ روز بستری در بیمارستان نیاز است. این روش درمانی برای بیماران زیر ۴۰ سال و افرادی که به بیماری‌های مزمنی نظیر دیابت یا مشکلات قلبی مبتلا نیستند، مناسب است. یکی از علائم رایج در ترک متادون، بی‌خوابی است و معمولاً بی‌خوابی در روزهای ابتدایی ترک شدت دارد و بسته به شرایط هر فرد ممکن است چند روز طول بکشد. اگر می‌خواهید بدانید که بی‌خوابی ترک متادون چند روز است، خواندن مقاله مربوطه را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
آیا با مصرف متادون آزمایش اعتیاد فرد مثبت می شود؟
برای بررسی مصرف متادون از آزمایش خاصی استفاده می شود که نتیجه آزمایش تمام مصرف کننده ها مثبت است در مورد مثب شدن متادون در تست اعتیاد استخدامی در مقاله‌ی دیگری به طور کامل صحبت شده است. اما زمانی که فرد با دوز معین و با نسخه ای که پزشک معالج تجویز کرده است اقدام به مصرف متادون می نماید، دوز تجویز شده توسط پزشک محدود است و بعد از متوقف کردن استفاده از آن تست اعتیاد فرد منفی خواهد شد.
نتیجه‌گیری
سوالات متداول
- قرص متادون چیست و چگونه عمل می‌کند؟
قرص متادون یک داروی شبه‌مخدر است که به منظور کاهش درد شدید و درمان وابستگی به مواد مخدر مانند هروئین استفاده می‌شود. این دارو با اثرگذاری بر سیستم عصبی، به کاهش علائم ترک کمک می‌کند. - آیا متادون اعتیادآور است؟
بله، متادون خود نیز می‌تواند منجر به وابستگی شود، به همین دلیل استفاده از آن باید تحت نظارت پزشک انجام شود تا احتمال وابستگی و عوارض جانبی به حداقل برسد. - عوارض جانبی مصرف قرص متادون چیست؟
عوارض جانبی متادون می‌تواند شامل تهوع، خواب‌آلودگی، کاهش فشار خون، بی‌خوابی، و در مواردی بی‌حالی و افسردگی باشد. این عوارض بسته به میزان دوز مصرفی و شرایط فرد متغیر است. - چه مدت طول میکشد تا متادون از بدن دفع شود؟
مدت زمان دفع متادون از بدن به عوامل مختلفی مانند میزان دوز مصرفی، مدت مصرف، و وضعیت جسمانی فرد بستگی دارد. به طور متوسط، متادون می‌تواند تا چند روز در بدن باقی بماند. - چگونه متادون را ترک کنیم؟
ترک متادون باید تحت نظر پزشک و با برنامه‌ریزی دقیق انجام شود. روش‌های ترک شامل سم‌زدایی تدریجی، استفاده از داروهای جایگزین، و مشاوره‌های روانشناسی است تا احتمال بازگشت به مصرف کاهش یابد و علائم ترک مدیریت شوند. پزشکان می‌توانند با توجه به شرایط جسمی و روانی فرد، بهترین برنامه درمانی را پیشنهاد دهند.
منبع:
who.int
درود من سعید امدادی هستم. از سال 1382 در حوزه درمان اعتیاد فعالیت دارم و از سال 1389 به صورت حرفه و از طريق علمی و آکادمیک در این حوزه مشغول به آموزش، تسهیلگری، مشاوره، تدریس و انجام مداخلات روان درمانی هستم.
برخی از دستاوردهای من در این مسیر :
– عضویت در انجمن روانشناسان اعتیاد آمریکا(A.P.A)
– مشاور تخصصی اعتیاد
– عضو کنفدراسیون بین المللی مبارزه با مواد و سوء مصرف دارو
– موسس، نماینده و مدیر عامل انجمن هفت وادی هوشیاری
– روانشناس و روان درمانگر
– رئیس هیئت مدیره مدیر عامل و صاحب امتیاز مرکز درمان اعتیاد زندگی، پاکی هوشیاری