مفهوم بیماری اعتیاد چیست؟
اعتیاد برخلاف آنچه در گذشته تصور میشد اعتیاد بیماری است، نوعی بیماری ذهنی است. در گذشته اعتیاد را مشکلی اخلاقی میدانستند که ناشی از ضعف اراده است.
در واقع اعتیاد نوعی بیماری مزمن، پیشرونده و کشنده است که با گذشت زمان وخیمتر میشود و در صورتی که به موقع درمان نشود عواقب سنگینی همچون مرگ و نیستی را به دنبال دارد.
منظور از بیماری مزمن این است که فرد با وجود دانستن مضرات مصرف مواد مخدر به نوعی با حالتی به نام اجبار روبرو است که باعث میشود همچنان به مصرف مواد ادامه دهد. مصرف مواد مخدر عوارض بلند مدتی را روی مغز میگذارد و باعث غیرعادی شدن عملکرد آن میشود.
اما موضوع پیشرونده بودن بیماری اعتیاد را میتوان با بررسی افرادی که دچار اعتیاد به انواع مواد مخدر مانند گل، تریاک هستند به خوبی متوجه شد. میزان و تعداد دفعات مصرف آنها به مرور و در طول زمان بیشتر شده که حالا گرفتار اعتیاد شدهاند و مدام دغدغه تهیه و مصرف مواد را دارند.
گفتیم اعتیاد بیماری کشندهای است اما چرا کشنده؟ به طور قطع اعتیاد بیماری کشنده است چرا که در صورت عدم درمان و ادامه مصرف بی رویه به ارگانهای اصلی بدن شامل مغز، قلب و ریه و … آسیب میزند و حتی در موارد حاد موجب مرگ فرد مصرف کننده میشود. علاوه بر این موارد، در اثر مصرف مواد مخدر ممکن است فرد دچار حالاتی شود که به صورت ناخواسته دست به اقدامات خشونت با مانند قتل، خودکشی و … بزند که نه تنها زندگی خود را تباه میکند بلکه به اطرافیان هم آسیب وارد میآورد. تا اینجا تا حدودی با مفهوم بیماری اعتیاد و ویژگیهای آن آشنا شدید.
اعتیاد در لغت به معنی عادت کردن، خو گرفتن و ایجاد وابستگی است. وابستگی از هر نوعی که باشد مواد مخدر، قمار، اینترنت، شهوترانی و …
در واقع شخص به مصرف یک ماده یا انجام یک کار خاص وابستگی پیدا میکند به طوری که اگر نتواند آن ماده را مصرف کند و یا آن عمل خاص را انجام دهد حال خوبی ندارد و احساس ناراحتی میکند و حالت خماری به او دست میدهد.
در پزشکی جدید به جای کلمه اعتیاد از عبارت وابستگی دارویی استفاده میشود که همان مفهوم را به شکل دقیقتر بیان میکند.
اعتیاد از دیدگاه پزشکی
مفهوم بیماری اعتیاد از دیدگاه پزشکی به عنوان یک اختلال مزمن و پیچیده شناخته میشود که در آن فرد نمیتواند کنترل مصرف یک ماده یا انجام یک رفتار خاص را حفظ کند. بر اساس معیارهای تشخیصی DSM-5 (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی)، اعتیاد با نشانههایی همچون تمایل شدید، ناتوانی در توقف مصرف، و پیامدهای منفی جسمی، روانی یا اجتماعی تعریف میشود.
یکی از جنبههای کلیدی اعتیاد، تغییرات مغزی است که در نتیجه مصرف مداوم مواد یا تکرار رفتارهای اعتیادآور ایجاد میشود. این تغییرات بهویژه در نواحی مرتبط با پاداش، انگیزه و کنترل رفتار رخ میدهند و میتوانند چرخه اعتیاد را تقویت کنند.
چرخه اعتیاد:
- تحمل:
به مرور زمان فرد برای رسیدن به همان تأثیر اولیه، مجبور به افزایش دوز مصرف میشود. - وابستگی:
در این مرحله بدن به مصرف ماده یا رفتار وابسته شده و در صورت عدم مصرف، علائم ترک ظاهر میشود. - عود:
حتی پس از ترک، وسوسه و محرکهای محیطی میتوانند باعث بازگشت به مصرف شوند.
برای آشنایی بیشتر با تأثیرات اعتیاد بر مغز و نحوه درمان آن، میتوانید به مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر مراجعه کنید.
اعتیاد از دیدگاه روانشناسی
مفهوم بیماری اعتیاد در روانشناسی به عواملی روانشناختی و رفتاری اشاره دارد که در ایجاد و تداوم این بیماری نقش اساسی دارند. اعتیاد تنها یک وابستگی جسمانی به مواد یا رفتار نیست، بلکه تحت تأثیر مسائل روانی عمیقتری قرار میگیرد. احساساتی مانند اضطراب، افسردگی، یا ناتوانی در مدیریت استرس میتوانند فرد را به سوی مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور سوق دهند.
عوامل روانشناختی همچون خودپنداره منفی، کمبود مهارتهای مقابلهای، و جستجوی لذت فوری از عوامل اصلی در ایجاد این بیماری هستند. این عوامل میتوانند به تداوم چرخه اعتیاد کمک کنند و ترک آن را دشوارتر سازند.
علاوه بر این، برخی اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت مرزی (BPD)، ضد اجتماعی (ASPD) یا شخصیت وابسته (DPD) بهطور ویژه با اعتیاد مرتبط هستند. این افراد به دلیل نقص در تواناییهای تنظیم هیجانی یا جستجوی تجربیات شدید، بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.
برای بررسی عمیقتر تأثیرات روانشناختی بر اعتیاد و نحوه درمان آن، پیشنهاد میشود مقالات مرتبط را در مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر مطالعه کنید.
اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن
مفهوم بیماری اعتیاد به عنوان یک بیماری مزمن، به شباهتهای آن با سایر بیماریهای طولانیمدت مانند دیابت یا فشار خون اشاره دارد. همانطور که دیابت ناشی از اختلالات متابولیکی و نیاز به مدیریت مستمر است، اعتیاد نیز یک اختلال مغزی است که نیاز به درمان مداوم و طولانیمدت دارد.
در بیماریهای مزمن، عوامل متعددی از جمله ژنتیک، سبک زندگی، و محیط نقش مهمی ایفا میکنند. مشابه دیابت که به مدیریت رژیم غذایی، دارو و پیگیری منظم نیاز دارد، درمان اعتیاد نیز شامل مراحل مختلفی از جمله سمزدایی، رواندرمانی، و پشتیبانی طولانیمدت است.
یکی از چالشهای اصلی در درمان اعتیاد، خطر عود است. همانطور که در بیماریهای مزمن دیگر ممکن است علائم دوباره بروز کنند، در اعتیاد نیز محرکهای محیطی یا استرسهای روانی میتوانند منجر به بازگشت به مصرف شوند. به همین دلیل، داشتن یک برنامه درمانی مداوم و استفاده از حمایت حرفهای ضروری است.
برای دریافت راهنماییهای بیشتر در مورد روشهای درمانی مؤثر و جامع، میتوانید به مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر مراجعه کنید. این مرکز با استفاده از روشهای علمی به شما کمک میکند تا در مسیر بهبودی پایدار قرار بگیرید.
انجمن آمریکایی درمان اعتیاد واژه اعتیاد را این گونه تعریف کرده است:
اعتیاد یک بیماری عمده و مزمن است که در مدارهای مربوط به پاداش، انگیزه، حافظه در مغز اختلال ایجاد میکند. این اختلالها موجب تغییراتی در ویژگیهای جسمی، روانی، اجتماعی و روحانی فرد میشود. به این ترتیب او برای رسیدن به پاداش، لذت یا تسکین به مصرف ماده مخدر و یا انجام رفتاری مخرب که به آن اعتیاد دارد ادامه میدهد.
انواع اعتیاد
شاید خیلی از افراد تصور کنند اعتیاد فقط به مواد مخدر خلاصه میشود اما همان طور که گفتیم اعتیاد دو نوع است:
1. اعتیاد به مواد مخدر
2. اعتیاد رفتاری
اعتیاد به انواع مواد مخدر و الکل
انواع مواد مخدر در دنیا توسط افراد مصرف میشود و به معضلی جدی برای همه کشورها تبدیل شده است. اعتیاد به مواد مخدر و عوارض آن علاوه بر خود فرد مصرف کننده بخشهای مختلف جامعه را درگیر کرده است.
انواع مواد مخدر عبارتند از:
· الکل
· کانابیس
· کوکائین
· تریاک
· هروئین
· کراک
· آمفتامین ها
· باربی توریت ها
· بنزودیازپام ها
· چسب ها و دیگر حلال ها
· ال اس دی
· نیکوتین
· داروهای تجویزی و غیر تجویزی
· ترامادول
· مورفین
· کدئین
· متادون
· بوپرنورفین
در بین همه این موارد رتبه اول پرمصرفترین ماده مخدر در کشورمان مربوط به تریاک و رتبه دوم مربوط به ماده مخدر گل است. اما مصرف الکل در بین جوانان شیوع بیشتری دارد که اثرات بسیار مخربی بر ذهن و بدن آنان میگذارد. همچنین انواع قرص های اعتیادآور مانند ترامادول و ریتالین توسط برخی جوانان مصرف میشود.
مغز انسان در اثر اعتیاد بیشترین آسیب را میبیند. شخصی که در اثر مصرف مواد مخدر مغزش آسیب دیده قادر نیست واقعیت را از توهم و خیال تشخیص دهد به دلیل عدم تشخیص درست واقعیت فرد وارد فاز انکار میشود و سعی میکند با منطقی وانمود کردن و خود را روشنفکر جلوه دادن و همچنین سرزنش کردن دیگران مصرف هر چه بیشتر مواد مخدر خود را توجیه کند. در واقع فرد با انکار به خود و دیگران دروغ میگوید و باعث میشود که با حقیقت بیماری اعتیاد خود روبرو نشود و در نتیجه اقدامی هم برای درمان انجام ندهد.
فردی که دچار بیماری اعتیاد شده نمیتواند زندگی خود را به درستی اداره و مدیریت کند و دچار بیماری های گوناگون روانی جسمی، اجتماعی، رابطه ای و شغلی و مالی میشود.
اعتیاد رفتاری
اعتیاد رفتاری در واقع اعتیاد به رفتاری خاص است که در ابتدا از انجام آن احساس لذت میکنیم و مدام آن را تکرار کرده و به عنوان الگویی در زندگی خود انتخاب برمیگزینیم. این روند ادامه پیدا میکند تا آن رفتار به بخش عمدهای از زندگی ما تبدیل میشود.
این رفتارهای معتادگونه اثرات زیانبار و مشکلات زیادی در زندگی فرد ایجاد میکنند. از جمله انواع اعتیاد رفتاری میتوان به اعتیاد به پرخوری، اعتیاد جنسی، اعتیاد شغلی، اعتیاد به عشق و خودآزاری اشاره کرد. این گونه رفتارهای اعتیادی علاوه بر این که به خود فرد آسیب میرساند باعث آزار دیگران میشود و روابط بین فردی او با دیگران را مختل میکند.
وجه مشترک اعتیاد رفتاری و اعتیاد به مواد مخدر در آسیب و اختلالی است که به مغز وارد میشود. به عنوان مثال فردی که به کار خود اعتیاد دارد پیشروندگی را به صورت افزایش ساعات کاری و به عهده گرفتن مسئولیتهای بیشتر نشان میدهد. چنین فردی شاید در ظاهر موفق به نظر برسد اما در ابعاد دیگر زندگی مانند تفریح و سرگرمی، ورزش، روابط شخصی و خانوادگی حتما دچار مشکل میشود و چرخه زندگی نامتعادلی دارد.
یکی از ویژگیهای بیماری اعتیاد اشتغال فکری دائمی است که در فرد بروز پیدا میکند و نمیتواند به فعالیتهای دیگر بپردازد. این موضوع در مورد کسانی که به بازیهای کامپیوتری، اینترنت و موبایل معتاد هستند هم صدق میکند.
افسردگی، کاهش کیفیت زندگی، زندگی پر استرس، کاهش روابط خانوادگی، از بین رفتن رشد اجتماعی حاصل اعتیاد به اینترنت و گوشیهای همراه است. البته در صورتی که از این ابزارها به اندازه و برای کارهای ضروری مانند تحقیق و دانشگاه استفاده شود ابزاری مفید و کارآمد خواهد بود.
اما هستند افرادی که به انجام فعالیتهای مفیدی مانند ورزش اعتیاد دارند و آن را به شکل افراطی انجام میدهند که باز هم آسیبهای خاص خود همانند را مانند مصرف مواد مخدر دارد.
علت اعتیاد به مواد مخدر
علل و عوامل مختلفی ممکن است باعث شود که فردی به سمت مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کند و نمیتوان یک دلیل خاص را برای همه عنوان کرد.
اما براساس تحقیقات کمپ ترک اعتیاد خصوصی نوروسنتر اغلب این افراد دلایلی مانند کنجکاوی، هیجان طلبی، سرخوردگی اجتماعی، نارضایتی از زندگی و شغل، بیهدفی، فشارهای عصبی و بیماریهای روحی را در اعتیاد خود موثر دانستهاند.
پیدا کردن علت اعتیاد در افراد از این رو اهمیت دارد که با پی بردن به آن میتوان جهت درمان بیماری اعتیاد اقدامات منحصربفرد و موثری برای هر شخص انجام داد. در کمپ ترک اعتیاد ابتدا ریشه و علت اعتیاد را در هر فرد شناسایی میکنند و براساس آن برنامهای مناسب را جهت پیشگیری و درمان برای فرد پیشنهاد میدهند.
عوارض اعتیاد
اعتیاد یک بیماری پیچیده است که عوارض متعددی در سه بعد جسمانی، روانی و اجتماعی به همراه دارد. این عوارض نهتنها سلامت فرد را به خطر میاندازند، بلکه کیفیت زندگی او و اطرافیانش را نیز تحت تأثیر قرار میدهند.
عوارض جسمانی اعتیاد
اعتیاد تأثیرات مخربی بر اندامهای مختلف بدن دارد. مصرف مداوم مواد مخدر یا سوءمصرف الکل میتواند به بیماریهای قلبی، آسیب به کبد و کلیه، اختلالات گوارشی و مشکلات سیستم ایمنی منجر شود. علاوه بر این، سیستم عصبی مرکزی نیز تحت تأثیر قرار میگیرد و ممکن است مشکلاتی مانند ضعف حافظه و کاهش تمرکز ایجاد شود. بیماریهایی نظیر هپاتیت، اچآیوی (HIV) و بیماریهای ریوی نیز از عوارض شایع اعتیاد هستند.
عوارض روانی اعتیاد
مفهوم بیماری اعتیاد شامل آسیبهای روانی قابلتوجهی است. این بیماری میتواند به بروز اختلالات خلقی مانند افسردگی و اختلال دوقطبی، اضطراب مزمن، و حتی روانپریشی منجر شود. در بسیاری از موارد، افراد مبتلا به اعتیاد دچار اختلالات شخصیتی میشوند که توانایی آنها در ایجاد و حفظ روابط سالم را مختل میکند. اعتیاد همچنین موجب بروز مشکلات جدی در روابط بین فردی، مانند تنشهای خانوادگی و دوستانه، میشود.
عوارض اجتماعی اعتیاد
از نظر اجتماعی، اعتیاد تأثیرات مخربی بر زندگی حرفهای و شخصی فرد دارد. مشکلات شغلی، از دست دادن موقعیتهای کاری، و کاهش بهرهوری از جمله پیامدهای رایج هستند. در کنار این موارد، افراد مبتلا به اعتیاد معمولاً با مشکلات خانوادگی نظیر از هم گسیختگی روابط یا طلاق مواجه میشوند. همچنین، مسائل قانونی مانند درگیری با جرائم مرتبط با مواد مخدر یا رفتارهای پرخطر اجتماعی از دیگر عوارض اعتیاد هستند.
برای اطلاعات بیشتر درباره پیامدهای اعتیاد و راههای پیشگیری و درمان، پیشنهاد میشود به مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر مراجعه کنید. این مرکز با بهرهگیری از روشهای درمانی تخصصی به شما کمک میکند تا عوارض این بیماری را کاهش دهید و زندگی سالمتری داشته باشید.
درمان اعتیاد
درمان اعتیاد فرآیندی چندبعدی و پیچیده است که باید با توجه به جنبههای جسمانی، روانی و اجتماعی فرد انجام شود. به همین دلیل، درمان جامع و تخصصی نقش کلیدی در بهبودی پایدار افراد مبتلا به اعتیاد ایفا میکند.
اهمیت درمان جامع
مفهوم بیماری اعتیاد ایجاب میکند که درمان آن فراتر از سمزدایی ساده باشد. یک برنامه درمانی جامع باید شامل ترکیبی از درمانهای دارویی، رواندرمانی و مداخلات اجتماعی باشد. دارودرمانی میتواند به کنترل علائم ترک و کاهش تمایل به مصرف کمک کند، در حالی که رواندرمانی و حمایت اجتماعی به فرد کمک میکنند تا با محرکهای محیطی و عوامل روانشناختی اعتیاد مقابله کند. نقش خانواده در این فرآیند بسیار حائز اهمیت است؛ خانواده میتواند بهعنوان منبع حمایت عاطفی، در ایجاد انگیزه و پایداری در مسیر درمان نقش بسزایی داشته باشد.
انواع درمانهای اعتیاد
- درمانهای رفتاری شناختی (CBT):
این روش به افراد کمک میکند تا الگوهای فکری منفی و رفتارهای ناسالم را شناسایی و اصلاح کنند. - درمانهای دارویی:
شامل مصرف داروهای تجویز شده برای کاهش وسوسه مصرف و کنترل علائم ترک. - درمانهای گروهی:
جلسات گروهی مانند گروههای 12 قدمی که فرصتی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و حمایت متقابل فراهم میکنند.
مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر
مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر یکی از پیشروترین مراکز درمانی در زمینه اعتیاد است که خدمات تخصصی و متنوعی را ارائه میدهد. این مرکز با بهرهگیری از تیمی مجرب از روانپزشکان، روانشناسان، و متخصصان ترک اعتیاد، برنامههای درمانی کاملاً شخصیسازیشدهای را برای هر بیمار طراحی میکند.
مزایای انتخاب نوروسنتر
مرکز ترک اعتیاد نوروسنتر با تمرکز بر ارائه خدمات تخصصی و بهرهگیری از جدیدترین متدهای درمانی، به یکی از معتبرترین مراکز درمانی در این حوزه تبدیل شده است. در ادامه برخی از مزایای انتخاب این مرکز توضیح داده میشود:
استفاده از روشهای علمی و بهروز:
نوروسنتر از پیشرفتهترین رویکردهای علمی و فناوریهای نوین برای درمان اعتیاد استفاده میکند. این روشها که بر اساس تحقیقات علمی معتبر طراحی شدهاند، به بیماران کمک میکنند تا نهتنها از وابستگی جسمانی رهایی یابند، بلکه عوامل روانی و محیطی مؤثر بر اعتیاد را نیز مدیریت کنند.
ارائه خدمات جامع درمانی:
نوروسنتر برنامههای درمانی متنوعی را ارائه میدهد که شامل درمانهای دارویی برای کاهش علائم ترک، رواندرمانی برای بررسی و اصلاح الگوهای فکری و رفتاری، و جلسات حمایتی برای تقویت اراده و ایجاد ارتباطات مثبت است. این ترکیب جامع به بیماران کمک میکند تا در تمامی ابعاد زندگی به تعادل برسند.
محیطی آرام و مناسب:
یکی از مهمترین عوامل در موفقیت درمان اعتیاد، محیط مناسب برای بهبودی است. نوروسنتر با فراهم کردن فضایی آرام، دور از استرسهای روزمره و محرکهای محیطی، شرایطی ایدهآل برای تمرکز بر روند درمان ایجاد میکند. این محیط به بیماران کمک میکند تا با آرامش بیشتری به بازسازی روانی و جسمی خود بپردازند.
برنامههای درمانی شخصیسازیشده:
هر فرد تجربه و شرایط متفاوتی از اعتیاد دارد، بنابراین نوروسنتر برنامههای درمانی را با توجه به نیازهای منحصربهفرد هر بیمار طراحی میکند. این رویکرد تضمین میکند که درمان به بهترین شکل ممکن با شرایط فرد سازگار باشد.
تیم تخصصی و مجرب:
در نوروسنتر تیمی متشکل از روانپزشکان، روانشناسان، مشاوران ترک اعتیاد، و کادر درمانی مجرب فعالیت میکنند که هر یک تخصص لازم برای ارائه خدمات با کیفیت را دارند. حضور این تیم حرفهای تضمینکننده پشتیبانی همهجانبه از بیماران است.
پشتیبانی بلندمدت:
درمان اعتیاد یک فرآیند مداوم است. نوروسنتر علاوه بر ارائه خدمات درمانی در مراحل اولیه، برنامههای حمایتی بلندمدتی را نیز برای جلوگیری از عود بیماری و حفظ بهبودی پایدار ارائه میدهد.
اگر به دنبال مرکزی هستید که ترکیبی از تخصص، تجربه، و حمایت همهجانبه را در اختیار شما قرار دهد، نوروسنتر میتواند بهترین انتخاب باشد. این مرکز با رویکردی علمی و انسانمحور به شما کمک میکند تا نهتنها از بیماری اعتیاد رهایی یابید، بلکه زندگی سالم و متعادلی را آغاز کنید. برای دریافت اطلاعات بیشتر و مشاوره رایگان، میتوانید به وبسایت این مرکز مراجعه کنید یا با مشاوران آن تماس بگیرید.
کلام آخر
اعتیاد یک بیماری مزمن و پیچیده است که جنبههای جسمانی، روانی و اجتماعی را تحت تأثیر قرار میدهد. برخلاف تصورات گذشته که اعتیاد را ناشی از ضعف اراده میدانستند، امروزه این بیماری بهعنوان اختلالی علمی و پزشکی شناخته میشود که نیازمند درمان جامع و تخصصی است. تغییرات مغزی ناشی از مصرف مواد و عوامل روانشناختی مانند اضطراب، افسردگی و اختلالات شخصیتی، نقش اساسی در ایجاد و تداوم اعتیاد دارند.
اعتیاد به دلیل تأثیرات مخربش بر بدن، ذهن و روابط اجتماعی میتواند پیامدهایی همچون بیماریهای جسمانی، مشکلات روانی و بحرانهای خانوادگی و شغلی ایجاد کند. همچنین، شباهت این بیماری به دیگر بیماریهای مزمن مانند دیابت نشاندهنده ضرورت مدیریت طولانیمدت و پیگیری درمانهای چندجانبه است.
درمان اعتیاد باید همهجانبه و متناسب با نیازهای فرد باشد. ترکیب روشهای دارویی، رواندرمانی و حمایت اجتماعی از مهمترین اصول موفقیت در بهبودی پایدار است. مراکزی همچون نوروسنتر با بهرهگیری از روشهای علمی و تخصصی، خدمات جامعی را برای درمان مؤثر و کاهش خطر عود ارائه میدهند.
در نهایت، آگاهی، حمایت خانواده و دسترسی به امکانات درمانی مناسب از مهمترین عوامل در مسیر مقابله با این بیماری و بازیابی کیفیت زندگی هستند.
امیدوارم این نوشته دیدگاه تازهای به شما ارائه داده باشد.
درود من سعید امدادی هستم. از سال 1382 در حوزه درمان اعتیاد فعالیت دارم و از سال 1389 به صورت حرفه و از طريق علمی و آکادمیک در این حوزه مشغول به آموزش، تسهیلگری، مشاوره، تدریس و انجام مداخلات روان درمانی هستم.
برخی از دستاوردهای من در این مسیر :
– عضویت در انجمن روانشناسان اعتیاد آمریکا(A.P.A)
– مشاور تخصصی اعتیاد
– عضو کنفدراسیون بین المللی مبارزه با مواد و سوء مصرف دارو
– موسس، نماینده و مدیر عامل انجمن هفت وادی هوشیاری
– روانشناس و روان درمانگر
– رئیس هیئت مدیره مدیر عامل و صاحب امتیاز مرکز درمان اعتیاد زندگی، پاکی هوشیاری